#Monero Cypherpunk ve Kripto-anarşist ideallerin eyleme geçmiş ve taviz vermeden ilerleyen yegâne hâlidir.
2020 yılında ABD hükümeti, bir ağı hack'lemeye çalıştı ancak başarısız oldu. Bu yüzden bu işi yapabilecek herkese 625.000 dolar (daha sonra da 1,2 milyon dolara kadar yükselen) ödül vadettiler. Bu faaliyet yasaldı ve kamu tarafından finanse ediliyordu. Peki hedef neydi? Anonim olmak üzere tasarlanmış bir kriptografik para. Devlet ve diğer entiteler yıllarca Bitcoin ve Ethereum kullanıcılarını kolaylıkla takip etti ve ediyor. Cüzdanlar, transaksiyonlar, IP adresleri, hepsi izlenebilirdir.
Ancak kıramadıkları bir kripto para vardı: Monero (XMR)
En başından beri takip edilemez olmak üzere tasarlanan Monero, diğer blok zincirlerinin kurallarına göre oynamadı: Yani Monero'da görünür gönderici/alıcı adresleri, görünür işlem tutarları, ilişkilendirilebilir işlem geçmişi yoktur.
IRS (ABD Gelir İdaresi) ve diğer vergilendirici zorba kurumlar için bu tam bir finansal kara delikti. Bu yüzden ona karşı savaş ilan ettiler -hem de başına ödül koyarak.
Eylül 2020'de IRS açık bir meydan okuma duyurdu: Monero'da işlem izini sürebilecek kişiye 625.000 dolar ödül. Blokzincir gözetim firmaları ve analizcileri sıraya girdi. Ama kimse onu hack'leyemedi, blokzincirini ifşa edemedi. Monero yarattığı etkiyi fazlasıyla hissettirdi. Diğer kripto para birimleri Wall Street'in oyuncağı hâline gelirken, Monero tamamen başka bir şeye, yani mülkiyet haklarının teminatı olan meşru mahremiyete ihtiyaç duyabilecek insanlar için bir kalkana dönüşüyordu.
Aslında Monero'nun kullanıcıları medyanın sürekli öne sürdüğü gibi sadece darknet pazaryeri satıcıları değil, sürgündeki gazetecilerdir, düşman rejimlerdeki aktivistlerdir, yolsuzluğu ifşa eden ihbarcılardır, muhalefeti suç kapsamına almış hükümetler altında yaşayan sıradan vatandaşlardır.
Burada bir distopya hayal etmenize gerek yok. Distopya zaten şu anda yaşanıyor. Nijerya Hükümeti, protestocuların banka hesaplarını dondurdu. Kanada Hükümeti, traktörleri ve kamyonlarıyla protesto haklarını kullanan tüm çiftçilerin ve sürücülerin finansal hizmetlere erişimini engelledi. Hindistan Hükümeti, çiftçi protestoları sırasında aktivistlerin fonlarını dondurdu. Türkiye Hükümeti, deprem zamanlarında endişeli bireylerin bir araya gelerek oluşturduğu gönüllü yardım fonlarına el koydu. Bu yerlerde mahremiyet bir lüks değil, müsadere ve gasba karşı bir korunma ve güvencedir. Monero bu yüzden çok önemlidir. İnsanlara finansal gözetim ve müdahale korkusu olmadan faaliyet göstermenin bir yolunu sunmaktadır.
→ Banka kaydı ve takibi yoktur.
→ Fişlenebilir hesap yoktur.
→ İfşa edilebilir bağışçılar yoktur.
İzi sürülemeyen paranın gücü budur. Kötü bir şeyi sakladığınız için değil, tam aksine, iyi bir şeyi, yani değerlerinizi, özgürlüğünüzü ve güvenliğinizi koruduğunuz için Monero meşru bir güçtür. Yine de hâlâ mahremiyete ihtiyacınız olmadığını mı düşünüyorsunuz?
Bağış geçmişinizin fişlendiği, bankanızın bir sosyal medya paylaşımınız yüzünden hesabınızı dondurduğu, yaptığınız harcamaların bir devlet gözetim yapay zekâsını beslediği bir ülkede yaşamayı deneyin. Böyle bir dünya şu an mevcut. Bakınız: CBDC.
Mahremiyet bir opsiyon değil, gerekliliktir. Bu nedenle, mahremiyet en başından itibaren inşa edilmelidir -sonradan yamalanmamalıdır.
IRS, Monero'yu kırmaya çalıştı. Başarısız oldular ve olmaya devam ediyorlar. Çünkü Monero asla sadece bir kod değildi -kriptografi ile yazılmış bir direnişti. Eğer mahremiyetin önemli olduğuna inanıyorsanız, 
Monero'nun dezenflasyonist arzı, esasında denetlenebilen, madencileri ağın güvenliğini sağlama konusunda daima teşvik eden, yılda %1'den daha az oranda ve giderek daha da azalacak bir enflasyon oranı sağlar. Monero'nun 18,4 milyon coin'lik temel emisyonu 9 Haziran 2022'de 2641623. blokla tamamlanmıştır. Bundan sonra, kuyruk emisyonu (tail emission) her 2 dakikada bir oluşan blok başına 0,6 XMR blok ödülü verecek ve yılda yaklaşık 157.680 Moneroj üretecektir.
Bitcoin gibi Monero da yeni coin üretimi için Proof of Work (İş Kanıtı) madenciliğini kullanır. Planlanmış yarılanmalar yerine, Monero'daki blok ödülü, blok ödülünün süresiz olarak 0,6 XMR'de sabitleneceği kuyruk emisyon aşamasına ulaşana kadar her blokta azalmıştır. Monero'nun %0,87'lik enflasyon oranı kuyruk emisyonunun başladığı yıldaki altın (%1,5) ile Bitcoin'den (%1,8) daha düşüktür ve ABD Doları (%9) ya da Euro'ya (%8) kıyasla son derece önemsizdir. Kuyruk emisyonu madencileri teşvik eder ve gelecekte istikrarlı bir coin arzı sağlar. Buna karşılık, Bitcoin'in blok ödülü 2032'de 1 BTC'nin altına, 2056'da da 0,01 BTC'ye düşer ve 2140'ta tamamen sona ererek mutlak bir şekilde spekülatif bir ücret piyasasına yol açar. Devletin öngörülemeyen ve dışsal kararları yerine matematik, elektrik ve açık kaynak kodu tarafından kontrol edilen öngörülebilir bir dezenflasyonist arz, sizin ve birikimleriniz için daha güvenlidir. Kuyruk emisyonuna ulaştıktan sonra, Monero'nun yıllık enflasyon oranı %0,87'den başlar ve her yıl azalarak asimptotik olarak %0'a yaklaşır. Sabit bir kuyruk emisyonu, madencileri ağı güvence altına almaya teşvik eder, yani hiçbir zaman yalnızca işlem ücretlerine güvenmeleri gerekmeyecektir. Buna ek olarak, gelecekte istikrarlı bir şekilde sağlanacak coin arzı, kullanıcıların ve tüccarların Monero elde etmesini, kazanmasını ve harcamasını kolaylaştırırken, dezenflasyonist ihraç insanların birikimlerini korur. Tıpkı Bitcoin gibi, Monero'nun arzı da denetlenebilir. Blok ödülleri şeffaftır ve herhangi bir blok gezgininde (block explorer) görüntülenebilir.
Xmrchain.net
Xmrscan.org
Monero.com/explorer
Buna ek olarak, kriptografik aralık kanıtları (zero-knowledge range-proofs), işlem ayrıntılarını gizli tutarken arzın şişirilmediğini matematiksel olarak kanıtlar. Düğümler her işlem için aralık kanıtlarını doğrulayarak ağı enflasyon hatalarına (inflation bugs) veya istismarlara (inflation exploits) karşı korur. Monero hiçbir taviz vermeden değerlerinizi, mahremiyetinizi ve paranızı aynı anda korur. Monero birden fazla avantaj sunar:
- Güçlü temel zincir üstü mahremiyet, hesap bakiyelerinin, adreslerin ve işlem geçmişinin herkese açık olarak görüntülenmediği anlamına gelir.
- 2 dakikalık blok oluşturma süreleri ve 1 sentin altındaki işlem ücretleri, işlemlerin herkes için hızlı ve hesaplı olmasını sağlar.
- Çifte harcamaya karşı koruma sayesinde güvenli sıfır onay işlemleri (zero confirmation transactions) mümkün kılar.
- Yalnızca CPU madenciliği (ASIC direnci) sayesinde tüm kullanıcılar ağı destekleyebilir ve normal bilgisayarlarla Monero kazanabilir.
- ASIC'ler olmayınca merkezîleşme riski de ortadan kalkar.
- Spekülasyon ve HODLing mentalitesi ile sınırlı kalmadan gerçek hayatta benimsenmeye, geniş çaplı kullanım senaryolarına ve KYC'siz döngüsel ekonomilere odaklanan toplulukların oluşumunu ve gelişimini kolaylaştırır.
- Üçüncü taraf yatırımcılar tarafından değil de Monero Topluluğu tarafından finanse edilerek mahremiyet ve kullanıcı deneyiminde sürekli geliştirme ve iyileştirmeleri garanti altına alır.
- Bitcoin'in hatalarından ders çıkarır.
İnsanlar bunun özgün bir eşler arası elektronik para sistemi olduğunu ve yetkililerin denetiminden bağımsız olarak kendi tercihlerine göre, yani gönüllü alışveriyler apabilecekleri mahrem, anonim ve kolaylıkla ikame edilebilir bir finansal mübadele aracı olduğunu düşünüyorlardı.
Bu yanılgı nedeniyle, insanlar yasal ya da yasadışı yollardan, aslında pek de mahrem olamadan transaksiyonlar gerçekleştirdiler ve karşılığında tamamen şeffaf ve suç unsuru sayılabilecek işlemler için para cezasına çarptırıldılar, tutuklandılar ya da hapsedildiler.
Sıfır finansal mahremiyet, anonimlik veya ikame edilebilirlik sunan şeffaf bir finansal muhasebe defteri olarak Bitcoin'in kırılganlığı DNM kullanıcıları için belirgin hâle geldikçe kullanımı üstel olarak azaldı ve artık nadiren (çok meşakkatli metotlar üzerinden) kullanılıyor.
DNM'ler, hoşa gitsin ya da gitmesin, yeni teknolojiler için en saf test alanıdır, çünkü teknoloji hapsedilmeye yol açıyorsa, daha üstün bir alternatif için terk edilmelidir.
DNM'ler temelde kusurlu olan Bitcoin'in yerini almak üzere yeni eşler arası elektronik para biçimlerini denerken, Bitcoin psödö-karizmatik şahıslar, artniyetleri ispatlı entiteler ve genel bağnazlık sayesinde ana akım hâline geldi.
Bitcoin’in yeni bir para için en ideal test alanında tutunamaması, hevesli ama cahil kullanıcıların bunu tamamen kavrayamamasına ve erken Bitcoincilerin fiat-BTC ve BTC-fiat arasındaki arbitraj fırsatından büyük kazançlar elde etmek için bu durumu örtbas etmesine bağlanabilir. Eğitimsiz yeni Bitcoin meraklıları ve yağmacı para arbitraj fırsatçılarının bu kombinasyonu Bitcoin'in bugünkü durumunu yaratmıştır. Ana akım, bir tür hipnoz altında Bitcoin'in temelden kusurlu teknolojisine bir mesihmişçesine hayranlıkla odaklanırken, DNM'ler Bitcoin'in temel aldığı esas davayı takip eden ve Bitcoin'in hatalarından ders çıkararak inovasyonlar getiren bir teknoloji benimsedi: Monero.
Monero anonim, mahrem ve tüm birimlerinin birbirleriyle ikamesi kolay bir eşler arası elektronik nakit sistemidir. Sade, basit ve tüm bu özellikleri varsayılan-öntanımlı olarak sağlama tasarımını mükemmel bir şekilde hayata geçiren Monero, artık piyasalarda işlem yapmak için belirlenen başat yöntemdir. DNM forumları, kullanılacak ve daha yaygın olarak kullanılması gereken tek şeyin Monero olduğunu belirten kullanıcı kılavuzları ve “topluluk vizyonları” oluşturmuştur. Monero, insanların Bitcoin alırken ve kullanırken düşündüklerinin ve amaçladıklarının ta kendisidir ve bunu gerçek zamanlı olarak DNM'lerde başlıca ve güvenilir mübadele aracı şeklinde kullanmalarıyla kanıtlamaktadır.
Bitcoin aynı zamanda tek bir amacı olan bir dümen hâline gelmiştir: Basit bir arbitraj yöntemiyle fiat para hortumlamak için eşler arası sansüre dayanıklı bir elektronik nakit sistemi olduğuna insanları ikna etmek ve bunu durmadan tekrar etmek.
Oysa gerçekte hiç de bu şekilde satıldığı gibi değildir ve aslında bu özelliklerin tam tersinedir. Buna karşın Monero, sadece eski paraların değil, Bitcoin'in de kusurlarını gideren teknolojik bir harikadır, ancak pek yaygın olarak anlaşılamamıştır. Bitcoin'i ünlü yapan aynı piyasalar Bitcoin'i terk ederken bu kararlarındaki ana etmen Monero olmuştur. Bu durum, önemli olmanın ötesinde, üstün teknolojinin gerçek zamanlı olarak kontrolü ele geçirmesinin ampirik bir örneğidir. Yeraltı piyasaları, açık piyasaları oluşturur ve açık piyasalar da, ancak zamanla ve nihayetinde kavrayışla, yeraltı piyasalarının bir yansıması olur.
