Stakingen grondpersoneel Schiphol opgeschort, vakbonden gaan weer praten Het grondpersoneel van KLM op Schiphol gaat voorlopig niet opnieuw staken, hebben vakbonden FNV en CNV bekendgemaakt. De stakingen zijn opgeschort omdat de bonden er "vertrouwen in hebben" dat de luchtvaartmaatschappij "met echte oplossingen komt". Vanochtend kregen de bonden nog groen licht van de rechter om komende woensdag te gaan staken. De werkonderbreking mocht onder voorwaarden doorgaan. De bonden eisen onder meer een hoger loon. image
Wekdienst 29/9: Uitspraak in stakingszaak KLM • Trump ontmoet Netanyahu in het Witte Huis Goedemorgen! De kortgedingrechter doet uitspraak in de zaak van KLM tegen vakbonden FNV en CNV over de grondpersoneelsstaking van aankomende woensdag en de Amerikaanse president Trump en de Israëlische premier Netanyahu spreken elkaar in het Witte Huis. Eerst het weer: vandaag wisselen wolkenvelden en zonnige perioden elkaar af. Plaatselijk valt een bui. De maxima liggen tussen 17 en 20 graden bij een zwakke tot matige noordwestenwind. Ga je op pad? lees je over de situatie op het spoor. Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist? De pro-Europese partij PAS heeft de verkiezingen in met een ruime voorsprong gewonnen. Het is nog niet bekend of de partij ook een absolute meerderheid in het parlement behoudt. De partij PAS van president Maia Sandu staat na het tellen van 99 procent van de stemmen op 49,8 procent. Het pro-Russische Patriottische Blok staat op de tweede plek met ruim 24 procent. Nog drie andere partijen halen de kiesdrempel van 5 procent. De stemmen voor partijen die de kiesdrempel niet halen worden onder de overige partijen verdeeld. Het is een spannende verkiezing voor Moldavië. Deze worden beschouwd als een keuze tussen een pad naar lidmaatschap van de Europese Unie of een terugkeer naar de invloedssfeer van Moskou. Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit: Huang Xingchu heeft als lasser meegebouwd aan de hoogste brug ter wereld. Op 625 meter hoogte werkte hij aan de kabels en de verlichting van de brug over de Huajiang-ravijn in China: Fijne maandag! image
CBS: Nederland afhankelijk van China voor kritieke materialen Nederland is sterk afhankelijk van China voor het importeren van acht kritieke materialen. Het Centraal Bureau voor Statistiek meldt dat het gaat om bariet, bismut, kobalt, magnesium, mangaan, strontium, tantaal en vloeispaat. De Europese Commissie heeft meer dan dertig materialen als kritiek aangemerkt. Die zijn van groot belang voor de economie. En is er een hoog risico op verstoring van de levering. "Het is niet ideaal om afhankelijk te zijn van een handelspartner die grondstoffen kan inzetten voor geopolitieke belangen", zegt Marjolijn Jaarsma, econoom bij het statistiekbureau. "Zo kan China andere landen exportbeperkingen opleggen, aanleveringsketens onder druk zetten en handelspartners uitknijpen als het om deze materialen gaat." Honderden miljoenen euro's Van alle kritieke materialen importeerde Nederland vorig jaar magnesium het meest, ter waarde van 274 miljoen euro. Dat wordt gebruikt bij de productie van bijvoorbeeld elektrische voertuigen en windturbines. De invoer van mangaan had een waarde van 178 miljoen euro, dat wordt onder andere gebruikt om staal harder te maken. Die afhankelijkheid kan mogelijk gevolgen hebben voor bedrijven die magnesium en mangaan importeren. Dit kunnen bijvoorbeeld verpakkingsmateriaalproducenten, bouwbedrijven en metaalverwerkers zijn. Jarenlange voorsprong Kritieke materialen zijn niet alleen grondstoffen, maar kunnen ook onderdeel van producten zijn, zoals laptops en zonnepanelen. In 2024 importeerde Nederland voor 58,5 miljard euro aan producten uit China die deze kritieke materialen bevatten. Een oplossing voor de afhankelijkheid ligt is er niet. "Het is lastig om alternatieven te vinden", zegt Jaarsma. Juist omdat China een jarenlange voorsprong heeft in het zoeken en uit de grond halen van de kritieke materialen. Toch wil de EU op zoek gaan naar manieren en plekken om zelf de grondstoffen te winnen. Jaarsma is niet optimistisch, mocht China inderdaad zijn dominante positie gebruiken om druk uit te oefenen op Europa. "Dat zou kunnen betekenen dat we ambities op energietransitie of digitalisering moeten bijstellen." Na China haalt Nederland de meeste kritieke materialen uit Duitsland. image
Pro-Europese partij wint verkiezingen Moldavië, nog net geen absolute meerderheid De pro-Europese partij PAS heeft de verkiezingen in Moldavië met een ruime voorsprong gewonnen. Het is nog niet duidelijk of de partij van president Maia Sandu ook een absolute meerderheid in het parlement behoudt. Na het tellen van ruim 99 procent van de stemmen staat PAS op 49,8 procent, op ruime afstand gevolgd door het pro-Russische Patriottische Blok met ruim 24 procent. Nog drie andere partijen halen de kiesdrempel van 5 procent. De grootste daarvan, het Rusland-vriendelijke Alternativa Bloc, behaalde 8 procent. De stemmen voor partijen die de kiesdrempel niet halen worden onder de overige partijen verdeeld. De opkomst lag net boven de 52 procent. Dat is hoger dan bij andere verkiezingen de afgelopen jaren. De verkiezingen worden beschouwd als een keuze tussen een pad naar lidmaatschap van de Europese Unie of een terugkeer naar de invloedssfeer van Moskou. Aanhangers van het pro-Russische kamp hebben al protesten aangekondigd. Een van de leiders, Igor Dodon, heeft opgeroepen tot een betoging voor het parlementsgebouw maandagmiddag. Hij beweerde na het sluiten van de stembussen dat de pro-Westerse regeringspartij "in paniek is" en "scenario's overweegt die de wet en democratische normen overtreden". De verkiezingsdag in het verdeelde land werd gekenmerkt door een aantal incidenten, van bommeldingen bij stembureaus tot cyberaanvallen op verkiezingsinstanties. President Sandu zei op Facebook meerdere berichten te hebben gehoord over mogelijke fraude. Promo-Lex, een niet-gouvernementele organisatie die toezicht hield op de verkiezingen, meldde tientallen incidenten, variërend van onbevoegde personen in stembureaus tot mensen die hun stembiljetten fotografeerden. Christiaan Paauwe, correspondent Midden- en Oost-Europa Er werd op het partijkantoor van PAS vannacht flink gejuicht, want deze uitslag betekent dat ze waarschijnlijk verder kunnen regeren. Veel Moldaviërs zien dit echt als het moment om door te pakken als het gaat om de pro-Europese koers, om ervoor te zorgen dat Moldavië de komende jaren de hervormingen door kan voeren voor het EU-lidmaatschap. Moldavië is ook financieel afhankelijk van de EU. Het krijgt fondsen uit Brussel, bijvoorbeeld voor infrastructuur, wat het land heel erg geholpen heeft. Veel kiezers waren bang dat als nu een pro-Russische partij aan de macht zou zijn gekomen, die geldstroom zou opdrogen. Er werd van te voren rekening gehouden met rellen. Er is ook extra politie op de been, maar het is toto nu toe rustig gebleven. Vanmiddag worden er wel demonstraties verwacht van het pro-Russische kamp. De leider van die partij, Igor Dodon heeft eerder gezegd dat het EU-kamp alleen zou kunnen winnen als ze fraude hebben gepleegd. Hij ondermijnde zo al bij voorbaat de uitslag. image
Oregon begint rechtszaak tegen inzet Nationale Garde door regering Trump De Amerikaanse staat Oregon heeft een rechtszaak aangespannen tegen de beslissing van de regering-Trump om de Nationale Garde in de stad Portland in te zetten. Trump wil daar met de troepen protesten bij centra waar migranten worden vastgehouden bedwingen. Het bestuur van de staat bestempelt het sturen van de militairen als "een onwettige federalisering" van de Nationale Garde. Gouverneurs, en niet de president, hebben de leiding over de Nationale Garde van hun staat, argumenteren de autoriteiten. Defensieminister Pete Hegseth liet zondag tweehonderd troepen van de Nationale Garde van Oregon inzetten om gedurende zestig dagen "federale taken" uit te voeren. Daaronder valt onder meer het beschermen van federaal eigendom "waar protesten plaatsvinden of waarschijnlijk zullen plaatsvinden", verklaarde hij. Dan Rayfield, procureur-generaal voor de staat Oregon, stelde dat hij de zaak aanspant omdat Trump zijn bevoegdheid te buiten gaat. "Wat we nu zien, heeft niets te maken met openbare veiligheid", zei hij. "Het gaat erom dat de president onder het mom van recht en orde zijn politieke macht laat gelden en op jacht gaat naar media-aandacht ten koste van onze gemeenschap." De regering-Trump stuurde eerder zo'n 700 mariniers naar Los Angeles. Die gingen iets meer dan een maand later weer weg. In Washington D.C. patrouilleren meer dan 1000 leden van de Nationale Garde sinds enkele weken op straat. image
Vluchten omgeleid in Noorwegen na dronewaarnemingen In Noorwegen zijn meerdere vluchten omgeleid vanwege dronewaarnemingen. Een vliegtuig dat onderweg was van de hoofdstad Oslo naar de luchthaven Bardufoss in de noordelijke provincie Troms moest zondagavond laat omkeren, meldt de zender NRK. De luchthaven werd daarop kort gesloten. Eerder op zondag waren ook in de zuidelijker gelegen provincie Nordland drones gezien bij de luchthaven Brønnøysund. Ook daar werd een vlucht omgeleid en een andere vlucht werd geannuleerd. Waar de drones vandaan komen is nog onduidelijk. De Noorse politie besloot in het weekend de regels voor drones rond vier luchthavens in Nordland aan te scherpen vanwege dronewaarnemingen op de belangrijkste luchthaven van Ørland, niet ver van de stad Trondheim. Europese top Ook in buurland Denemarken is het al dagen onrustig in het luchtruim. Daar zijn eveneens meerdere drones bij luchthavens gesignaleerd. Om de veiligheid te garanderen geldt daar de komende dagen een verbod om met drones te vliegen. Begin deze week waren de luchthavens van Kopenhagen en de Noorse hoofdstad Oslo , waar de grootste luchtmachtbasis van het land ligt. Denemarken is komende woensdag en donderdag gastheer van een Europese top, waar regeringsleiders zullen spreken over de Europese defensie en de steun aan Oekraïne. image
Onderzoek: mentale volksgezondheid Nederland staat onder druk Nederlanders komen steeds meer onder mentale druk te staan, waarschuwt de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS). Volgens de Raad "leven we in een 'hypernerveuze samenleving' waarin prestatiedruk, versnelling en individualisme zijn doorgeschoten en het welzijn van jong en oud ernstig bedreigen". De RVS roept in een advies op om op de rem te trappen en "samen te werken aan een meer ontspannen samenleving". Volgens de Raad worstelen steeds meer jongeren met prestatiedruk, vallen werkenden uit met burn-outklachten en heeft bijna de helft van de volwassenen ooit een psychische aandoening gehad. "De gevolgen zijn zichtbaar in overvolle wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en onzichtbaar in het stille lijden van velen," schrijft de RVS in het advies. De mentale problemen kosten de samenleving zo'n 18 miljard euro per jaar, rekent het adviesorgaan voor. Dweilen met de kraan open De 'hypernerveuze samenleving' dringt door in alle aspecten van ons leven, stelt de Raad: werk, school en vrije tijd. "Overal is er de verwachting om beter en sneller te presteren. Tegelijk wordt het individu zelf als enige verantwoordelijk gehouden voor hun eigen geluk." Voor zover mensen al hulp zoeken, richt die hulp zich nu vooral op individuen en hun weerbaarheid, bijvoorbeeld met trainingen. Maar zolang de samenleving steeds hogere eisen stelt, schrijft de Raad, is dat dweilen met de kraan open. RVS-voorzitter Jet Bussemaker wil het probleem bij de wortels aanpakken. "Dat betekent: niet uitsluitend focussen op individuele oplossingen, maar de samenleving zelf tot rust brengen." Om tot een meer ontspannen samenleving te komen pleit de Raad voor meer verbinding en "alledaagse vertraging". Bijvoorbeeld door ruimte te maken voor "lege tijd": momenten waarin niets hoeft op werk, op school, en ook in de vrije tijd. "Zulke tijd schept ruimte voor creativiteit, bezinning en echt contact." Volgens de Raad is het tot rust brengen van de samenleving geen luxe, maar "keihard nodig" voor de toekomst. "Hoe we die verandering precies invullen moeten we gezamenlijk ontdekken. Alleen samen kunnen we de mentale volksgezondheid herstellen", aldus de RVS. image
Recordaantal 65-plussers op spoedeisende hulp na valpartij Vorig jaar belandde een recordaantal 65-plussers op de spoedeisende hulp (SEH) in het ziekenhuis na een val. Dat blijkt uit cijfers van VeiligheidNL. In 2024 ging het naar schatting om ruim 300 gevallen per dag. Van de ouderen komen vrouwen veel vaker op de SEH terecht dan mannen. In totaal is twee derde van de ouderen die na een val op de SEH belanden vrouw. "Met het ouder worden verliezen vrouwen meer spierkracht, hebben zij vaker chronische ziekten en gebruiken zij meer medicijnen dan mannen", zegt hoogleraar Valpreventie Nathalie van der Velde. Na de overgang neemt de kans op botontkalking bij vrouwen snel toe waardoor ze sneller iets kunnen breken. Vrouwen hebben vaker botbreuken en bij mannen gaat het vaker om hersenletsel. Dat komt volgens Van der Velde doordat mannen op latere leeftijd soms nog klussen "en bijvoorbeeld van een ladder vallen". Hoewel vrouwen nog steeds vaker vallen, stijgt het aantal ernstige letsels bij mannen snel. Dat heeft volgens de hoogleraar mede te maken met hun toegenomen levensverwachting. Gebroken heup Vorig jaar overleden dagelijks gemiddeld twintig mensen doordat ze per ongeluk vielen, struikelden of uitgleden, een stijging van vijf procent ten opzichte van 2023 en vier keer zoveel als 35 jaar geleden. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ruim de helft van de overledenen (56 procent) had een gebroken heup als belangrijkste verwonding. In 21 procent van de gevallen ging het om een verwonding aan het hoofd. Het leeuwendeel van de overledenen was 70 jaar of ouder. Bijna de helft (45 procent) was tussen de 80 en 90 jaar. 36 procent was 90 jaar of ouder. image
Drie doden bij schietpartij in kerk VS, kerkgebouw in brand Bij een schietpartij in een kerk in de Amerikaanse staat Michigan zijn drie doden gevallen, onder wie de schutter. Ook raakten zeker acht mensen gewond. Na de schietpartij stak de schutter het kerkgebouw volgens de politie in brand. Volgens de politie ramde de 40-jarige man met een pick-uptruck de ingang van de mormoonse kerk in de plaats Grand Blanc, waar op dat moment honderden mensen aan het bidden waren. De dader stapte uit het voertuig en opende het vuur op de menigte. Nadat de schutter de brandende kerk had verlaten zetten twee agenten de achtervolging in. In het vuurgevecht dat volgde werd de man doodgeschoten. De politie kon nog niets zeggen over een mogelijk motief. Zijn woning, in een plaats in de buurt, is doorzocht. Het is niet duidelijk of hij een lid was van de kerkgemeenschap. Het kerkgebouw stond enkele uren in brand voordat de brandweer het vuur kon blussen. Hulpverleners sluiten niet uit dat in de ravage nog meer slachtoffers worden gevonden. Kerken en gebedshuizen zijn vaker het doelwit van schietpartijen in de VS. In augustus kwamen bij een schietpartij twee kinderen om tijdens de mis in de Church of the Annunciation in Minneapolis. image
Pro-Europese partij aan kop bij verkiezingen Moldavië, nog geen meerderheid Met ruim 75 procent van de stemmen geteld gaat de pro-Europese partij PAS aan kop bij de Moldavische parlementsverkiezingen. De partij van president Maia Sandu komt uit op ruim 44 procent van de stemmen, gevolgd door het pro-Russische 'Patriottische Blok' (28 procent). Wat dat betekent voor de politieke toekomst van de voormalige Sovjetrepubliek, is op dit moment nog moeilijk te zeggen. Naarmate er meer stemmen geteld worden, neemt de voorsprong van de PAS toe. Ook worden de stemmen van de Moldavische diaspora, die doorgaans overwegend pro-Europees stemt, vaak als laatste geteld. Ook worden de stemmen voor partijen die de kiesdrempel van 5 procent niet halen onder de overige partijen verdeeld. Bij de parlementsverkiezingen vier jaar geleden behaalde PAS een absolute meerderheid, maar door de negatieve economische gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne leek het pro-Europese optimisme een knauw te hebben gekregen. Bij een referendum over de vraag of de EU-integratie in de Moldavische grondwet moest worden opgenomen, won het ja-kamp met een minimaal verschil. Desinformatiecampagnes Moskou speelde handig in op dat sentiment met grootschalige desinformatiecampagnes. In aanloop naar de verkiezingen van vandaag trok Rusland opnieuw alles uit de kast om Moldavië in het Kremlin-kamp te krijgen. Oekraïense inlichtingendiensten beweren dat Moskou daar zo'n 300 miljoen euro voor heeft uitgetrokken. Dat was volgens velen dan ook de kernvraag van deze verkiezingen: blijft Moldavië toewerken naar EU-lidmaatschap, of krijgen eurosceptische en pro-Russische krachten het voor het zeggen? Deze week werden twee pro-Russische partijen nog door de kiesraad uitgesloten. Ze zouden gefinancierd worden door de aan het Kremlin gelieerde Moldavische oligarch Ilan Shor. De pro-Russische krachten zien het uitsluiten van de partijen juist als bewijs dat de EU de verkiezingen probeert te beïnvloeden. Bommeldingen Bij verschillende stemlokalen buiten Moldavië zijn bommeldingen gedaan. Dat gebeurde onder meer in Roemenië, Spanje, de Verenigde Staten en België. Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Moldavië stelt dat Rusland daarachter zit. Ook in Moldavië werden tientallen incidenten geregistreerd. Het ging daarbij vooral om stembureaus die te laat of te vroeg opengingen, in enkele gevallen waren de stembussen niet correct verzegeld. Ook waren de stemhokjes op enkele locaties verkeerd geplaatst, waardoor kon worden meegekeken als mensen hun stem uitbrachten. image